សកម្មភាពនៃក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ
សកម្មភាពនៃក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ
រឿងប្រឡងប្រជែងក្នុងឆមាសទី ១ ឆ្នាំ ១៩៥៤
 |
ការស្ថាបនាគ្រឹះស្ថាន
លោក ស្រី - អ៊ូ
នៅសង្កាត់លេខ ៦ ភ្នំពេញ តែង
( ជាប់លេខ ១ )
គ្រឹះហា, លំនៅរបស់មនុស្ស ដែលសង់ដោយឈើ, ឫស្សី, ឥដ្ឋនឹងស៊ីម៉ងត៍ជាដើម ហៅថា « ផ្ទះ » ។ ផ្ទះរបស់ខ្មែរយើងមានសណ្ឋានទ្រង់ទ្រាយប្លែក ៗ គ្នា អ្នកខ្លះធ្វើតូច អ្នកខ្លះធ្វើធំ អ្នកខ្លះធ្វើវែង អ្នកខ្លះធ្វើខ្លី ហើយមានឈ្មោះច្រើនយ៉ាង តែឈ្មោះដែលល្មមកំណត់ចាំបានគឺផ្ទះរោងដោល, ផ្ទះកឹង, ផ្ទះខ្មែរ, ផ្ទះប៉ិត, ផ្ទះកន្តាំង នឹងផ្ទះហោតិល ។
គោលនៃការតែងរឿងផ្ទះទាំងនេះមាន ៧ យ៉ាងគឺ
១ – ទ្រង់ទ្រាយផ្ទះ,
២ – រជ្ជកាលដែលគេធ្វើផ្ទះ,
៣ – ល្វែងផ្ទះ,
៤ – ការរចនាផ្ទះប្លែក ៗ គ្នា,
៥ – របៀបធ្វើផ្ទះធំនឹងផ្ទះបាយ,
៦ – ពិធីលើកផ្ទះ,
៧ – ពិធីឡើងផ្ទះ ។
មានសេចក្ដីអធិប្បាយដូចតទៅនេះ៖
១ – ទ្រង់ទ្រាយផ្ទះ
ក) ផ្ទះរោងដោលៈគេធ្វើរាងវែងស្ទង មានដៃស្នាចាប់គល់ផ្ទោងចែងទាំងពីរខាង មានហោជាងតូចទាបទ្រនាប់ត្រង់ប្រជុំហប់ មានទាំងហប់មុខហប់ក្រោយទេ ហៅថា « ផ្ទះកំបុតហប់ក្រោយ » ។ បានជាគេធ្វើកំបុតហប់ក្រោយដូច្នេះ ព្រោះខ្វះគ្រឿងទព្វសម្ភារៈចំពោះជនអ្នកមិនសូវមានភោគទ្រព្យ ។ ប៉ុន្តែអ្នកមានជនបទខ្លះ ហៅផ្ទះរោងដោលដែលកំបុតហប់ក្រោយនេះថា « ផ្ទះរោងឌឿង » ទៅវិញក៏មាន ។
ផ្ទះរោងដោល អ្នកខ្លះធ្វើសសរទ្រូង ៣ មាន ៤ ល្វែង, បើគេធ្វើសសរទ្រូង ៤ មាន ៥ ល្វែង ហើយមានតែមួយថ្នាក់ គេជីកដាំសសរទៅក្នុងដី មិនសូវមានដំកល់ថ្មទេ ។ ផ្ទះ ៤ ល្វែងក្ដី ៥ ល្វែងក្ដី គេបាំងជញ្ជាំងទ្រូងត្រង់សសរទ្រូងខាងលិច ។ ល្វែងកណ្ដាលហៅថា « ល្វែងចាន់ » ជាល្វែងសម្រាប់ដេក, ល្វែងខាងមុខសម្រាប់ទទួលភ្ញៀវ, ល្វែងខាងលិច ( ល្វែងក្នុង ) មួយចំហៀងខាងត្បូង ក្បែរជញ្ជាំងខាងលិចបាំងធ្វើជាជង្រុកស្រូវ, មួយចំហៀងខាងកើតនៃជង្រុកស្រូវសម្រាប់កូនក្រមុំនៅ ដាក់ហឹបសំពត់អាវផ្សេង ៗ, ល្វែងក្នុងចំហៀងខាងជើងសម្រាប់ដាក់ជើងក្រានបាយ នឹងដាក់ចានឆ្នាំងពាងក្រឡផ្សេង ៗ ( នេះនិយាយចំពោះផ្ទះ គ្មានផ្ទះបាយ នឹងគ្មានជង្រុកស្រូវ ) ។
( ត្រង់នេះ ច្បាប់ដើម មានគំរូររូបផ្ទះរោងដោល នឹងប្រាប់ខ្នាតផង )
ខ ) ផ្ទះកឹងៈគេមានដំបូលពីរថ្នាក់ ខាងក្រោមធ្វើជាពីរថ្នាក់ដែរ គេបាំងជញ្ជាំងថ្នាក់លើ, ថ្នាក់ក្រោមគេធ្វើបង្កាន់ដៃព័ទ្ធជុំវិញ ។ តែផ្ទះកឹងនេះ ពួកឧបាសកមិនសូវធ្វើនៅទេ ច្រើនតែធ្វើនៅក្នុងវត្តសម្រាប់សង្ឃរាជ ហៅថា « កុដិកឹង » ។
( ត្រង់នេះ ច្បាប់ដើម មានគំរូររូបផ្ទះកឹង នឹងប្រាប់ខ្នាតផង )
គ ) ផ្ទះខ្មែរៈគេធ្វើមានសសរ ៤ ជួរ កំពស់ស្មើគ្នា មានធ្នឹមទទឹងចាប់ភ្ជាប់នឹងក្បាលសសរជួរក្នុង ហើយបណ្ដុះជើងគកធ្វើជាដម្បូលមានដម្បូលស្រួចច្រាកចោតចុះមក មានហោជាងធំខាងក្រោម ស្រួចឡើងទៅខាងលើមានតែហប់មុខ គ្មានហប់ក្រោយទេ បុរាណហៅថា « ផ្ទះខ្មែរ » មានពីរថ្នាក់ គឺថ្នាក់ខាងមុខជាថ្នាក់ក្រោមសម្រាប់ទទួលភ្ញៀវថ្នាក់ខាងក្រោយសម្រាប់នៅ, គេច្រើនតែធ្វើតូច ហើយខ្លី ៗ ទទឹង ៤ ម៉ែត្រ បណ្ដោយ ៦ ម៉ែត្រ ។ ផ្ទះខ្មែរនេះ ច្រើនតែលោកសង្ឃធ្វើកុដិនៅក្នុងវត្តអារាម ហៅថា « កុដិខ្មែរ » ។
( ត្រង់នេះ ច្បាប់ដើម មានគំរូររូបផ្ទះខ្មែរ នឹងប្រាប់ខ្នាតផង )
ឃ ) ផ្ទះប៉ិតៈគេធ្វើមិនមានដៃស្នាចាប់គល់ផ្ទោងហប់នឹងគល់ផ្ទោងចែងទេ គឺគល់ផ្ទោងហប់នឹងគល់ផ្ទោងចែងមកចាប់ត្រង់ចុងមេដំបូលប្រជុំក្បែរកាលសសរទ្រូងជាទីបំផុត ។ គេមិនសូវធ្វើវែងស្ទងដូចផ្ទះរោងដោលទេ បើគេធ្វើទទឹង ៦ ម៉ែត្រ បណ្ដោយ ៩ ម៉ែត្រ ស្លាបជញ្ជាំង ៣ ម៉ែត្រ ៧ តឹក, ខាងក្រោមពីត្រឹមដីទល់នឹងរត ៣ ម៉ែត្រ ។ អ្នកខ្លះធ្វើសសរឈើដំកល់ថ្មបាទក្រោម, អ្នកខ្លះរៀបឥដ្ឋដល់រត, អ្នកខ្លះចាក់ស៊ីម៉ងត៍ទល់នឹងរត, អ្នកខ្លះធ្វើសសរទ្រូង ២ មាន ៣ ល្វែង, អ្នកខ្លះធ្វើសសរទ្រូង ៣ មាន ៤ ល្វែង, បើគេធ្វើសសរទ្រូង ៤ មាន ៥ ល្វែង ។
( ត្រង់នេះ ច្បាប់ដើម មានគំរូររូបផ្ទះប៉ិត នឹងប្រាប់ខ្នាតផង )
ង ) ផ្ទះកន្តាំងៈគេធ្វើគ្មានហប់មុខ ហប់ក្រោយទេ អ្នកខ្លះធ្វើរាងវែងមានសសរកន្លោង ឬ សសរទ្រូង ៣ បណ្ដោយចំនួន ១០ ម៉ែត្រ ទទឹង ៦ ម៉ែត្រក៏មាន អ្នកខ្លះធ្វើរោងខ្លី ៗ មានសសរទ្រូងតែ ២ បណ្ដោយ ៦ ម៉ែត្រ ទទឹង ៤ ម៉ែត្រក៏មាន ។
កាលក្នុងរជ្ជកាលព្រះករុណារាជានុកោដ្ឋ នៅស្រុកស្រែចំការ មានតែចិននឹងយួនធ្វើផ្ទះកន្តាំងជាផ្ទះផ្សារ ឬផ្ទះតៀមនៅផ្ទាល់នឹងដីសម្រាប់លក់ដូរទំនិញផ្សេង ៗ ។ ដល់មករជ្ជកាលព្រះករុណាខត្តិយកោដ្ឋនឹងរជ្ជកាលបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រជាជនខ្មែរនិយមធ្វើផ្ទះកន្តាំងច្រើនណាស់ អ្នកខ្លះធ្វើនៅផ្ទាល់នឹងដី អ្នកខ្លះធ្វើខ្ពស់ឡើងជាមួយជាន់ពីរជាន់ក៏មាន ។ ផ្ទះកន្តាំងនេះ គេធ្វើក្លាយទៅជាបែបផ្សេង ៗ ទៀតបាន គឺគេធ្វើដម្បូលលើ ត្រង់ខាងមុខនឹងខាងក្រោយ ទម្លាក់ជាហប់បន្តិច ល្មមល្អមើល ហៅថា « ផ្ទះកន្តាំងក្លាយ » បើគេប៉ិតជ្រុងត្រង់មេដំបូលខាងមុខ ខាងក្រោយ ឲ្យខុបចុះបន្តិច ឲ្យមានសណ្ឋានដូចមាត់សត្វ ហៅថា « ផ្ទះកន្តាំងប៉ាកណុក » ( ពាក្យនេះប្រហែលជាមកពីភាសាសៀម ) ។
ផ្ទះកន្តាំងដែលពួកខ្មែរធ្វើនៅសព្វថ្ងៃនេះ អ្នកខ្លះគេធ្វើទទឹង ៦ ម៉ែត្របណ្ដោយ ១០ ម៉ែត្រ ស្លាបជញ្ជាំង ៤ ម៉ែត្រ ខាងក្រោម ៣ ម៉ែត្រខ្លះពីរម៉ែត្រខ្លះ ( តាមអ្នកស្រឡាញ់ ) ។
( ត្រង់នេះ ច្បាប់ដើម មានគំនូររូបផ្ទះកន្តាំង នឹងប្រាប់ខ្នាតផង )
ច ) ផ្ទះហោតិលៈគេមិនដែលធ្វើអំពីឫស្សីនឹងឈើទេ គេធ្វើអំពីស៊ីម៉ងត៍ នឹងដែក ក្រួស ខ្សាច់ ឥដ្ឋ កំបោរ ធ្វើជាមួយជាន់ក៏មាន ពីរជាន់ក៏មាន បីជាន់ក៏មាន អ្នកខ្លះធ្វើរាង ៤ ជ្រុង អ្នកខ្លះធ្វើរាងជ្រុងទ្រវែង តាមសេចក្ដីស្រឡាញ់ គេរៀបឥដ្ឋធ្វើជាជញ្ជាំងព័ទ្ធជុំវិញ គេមិនធ្វើផ្ទោងផ្លាន បង្កង់ ដៃរណែង ហើយប្រក់ក្បឿងទេ គឺគេរែងសរសៃដែក ហើយចាក់ក្រួសខ្សាច់ស៊ីម៉ង់ត៍ រាបស្មើពីលើតែម្ដង ហៅថា « ផ្ទះហោតិល » ។ ផ្ទះហោតិលនេះ អ្នកស្រែចម្ការក្នុងកម្ពុជរដ្ឋយើងគេមិនសូវធ្វើនៅទេ, នៅក្រុងភ្នំពេញ គេមានធ្វើច្រើន មានដំណាក់ព្រះអង្គម្ចាស់ចន្ទលេខា ជាដើម ធ្វើដំណាក់ហោតិលមុនគេ ។
( ត្រង់នេះ ច្បាប់ដើម មានគំនូររូបផ្ទះហោតិល នឹងប្រាប់ខ្នាតផង )
២ - រជ្ជកាលដែលគេធ្វើផ្ទះ
តាំងពីសម័យនគរវត្តរហូតមកដល់រជ្ជកាលព្រះករុណាសុវណ្ណកោដ្ឋប្រជាជនខ្មែរយើងច្រើននិយមរាប់អានធ្វើផ្ទះរោងដោល ផ្ទះកឹង នឹងផ្ទះខ្មែរ ហើយធ្វើបណ្ដោយថ្ងៃ បែរមុខចំទៅទិសខាងកើត ជាការសំដែងសេចក្ដីគោរពចំពោះព្រះអាទិត្យ ។ ព្រោះទំនៀមខ្មែរសម័យបុរាណជឿថា ព្រះអាទិត្យជានាមនៃទេវតាពួកមួយ ជាបុត្រនៃនាងអទិតិ ។ បណ្ដាបុត្រទាំងនោះ មានបុត្រមួយឈ្មោះអាទិត្យ ឬ ឈ្មោះ សូរ្យាទិត្យ ជាទេវបុត្រ អ្នកបំភ្លឺលោក ហៅថាព្រះអាទិត្យ ។ សូម្បីតែគេរៀបមង្គលការកូនប្រុសស្រីក្ដីណា មុននឹងដង្ហែកូនប្រុសឡើងទៅផ្ទឹម គេឲ្យកូនប្រុសនោះអង្គុយបទជើងបែរមុខទៅទិសខាងកើត សំពះព្រះអាទិត្យដែលទើបនឹងរះជាមុនដែរ ហៅថា « សំពះពេលា ឬសំពះព្រះអាទិត្យ », នេះជាសេចក្ដីគោរពព្រះអាទិត្យ ។ គេធ្វើផ្ទះបែរមុខទៅទិសខាងកើត ក៏ជាកិច្ចគោរពព្រះអាទិត្យ ។ ( ទំនៀមនឹងជំនឿនេះ ខ្ញុំបានស្ដាប់អំពីសំណាក់តាសុខ នៅឃុំក្រោលគោ ស្រុក – ខែត្រស្វាយរៀង គាត់និយាយប្រាប់តាំងពីខ្ញុំមានអាយុ ១៧ ឆ្នាំ ) ។
ប្រជាជនខ្មែរសម័យបុរាណ និយមរាប់អានធ្វើផ្ទះរោងដោលនេះជាច្រើន សឹងមាននៅដរាបមកដល់សព្វថ្ងៃនេះខ្លះ ដូចយ៉ាងនៅភូមិឃ្លាំងស្បែក នឹងភូមិច្រាំងចំរែះជាដើម ។ ដល់មករជ្ជកាលព្រះករុណារាជានុកោដ្ឋ ព្រះករុណាខត្តិយកោដ្ឋ នឹងរជ្ជកាលបច្ចុប្បន្ននេះ គេច្រើននិយមធ្វើផ្ទះប៉ិត នឹងផ្ទះកន្តាំងច្រើនពន់ពេក អ្នកខ្លះធ្វើបណ្ដោយថ្ងៃ អ្នកខ្លះគេធ្វើទទឹងថ្ងៃ ។
៣ – ផ្ទះល្វែង
ផ្ទះនីមួយ ៗ វៀរលែងតែផ្ទះកន្តាំងចេញ បើគេធ្វើសសរទ្រូងពីរ មាន ៣ ល្វែង, បើគេធ្វើសសរទ្រូង ៣ មាន ៤ ល្វែង, បើគេធ្វើសសរទ្រូង ៤ មាន ៥ ល្វែង, ល្វែងកណ្ដាលហៅថា « ល្វែងចាន់ » សម្រាប់ដេកនៅ, ល្វែងហប់ក្រោយសម្រាប់កូនក្រមុំនៅ នឹងធ្វើជាជង្រុកស្រូវផង សម្រាប់ដាក់ចានឆ្នាំងពាងក្រឡនឹងជើងក្រានបាយផង, ល្វែងហប់មុខសម្រាប់ទទួលភ្លៀវ ( នេះចំពោះផ្ទះគ្មានផ្ទះបាយ នឹងជង្រុកស្រូវ ) ។ ផ្ទះកឹងនឹងផ្ទះខ្មែរ គេធ្វើមានពីរថ្នាក់ៈ ថ្នាក់លើសម្រាប់នៅនឹងដាក់ទ្រព្យរបស់ផ្សេង ៗ ថ្នាក់ក្រោមសម្រាប់អង្គុយលេងកំសាន្ត នឹងទទួលភ្ញៀវ ។ ផ្ទះកន្តាំង បើគេធ្វើសសរកន្លោងពីរ មានតែ ១ ល្វែង, បើធ្វើសសរកន្លោង ៣ មាន ២ ល្វែង, បើធ្វើសសរកន្លោង ៤ មាន ៣ ល្វែង ។ ផ្ទះកន្តាំងនេះ គេធ្វើក្លាយចេញទៅទៀត ច្រើនបែបច្រើនយ៉ាងណាស់មិនអាចនឹងកំណត់បាន ។
៤ – ការរចនាផ្ទះប្លែក ៗ គ្នា
អ្នកស្រុកខ្លះ គេធ្វើផ្ទះរចនាផ្សេង ៗ ទៅតាមស្រឡាញ់ គឺធ្វើតួផ្ទះតែមួយតែធ្វើដម្បូលលើជាពីរឬបីខ្នង បាំងជញ្ជាំងតែពីរខ្នង ទុកមួយខ្នងធ្វើជាហោណាំង, អ្នកខ្លះធ្វើផ្ទះធំមួយខ្នង ធ្វើហោណាំងមួយខ្នងទៀតបណ្ដោយតម្រៀបគ្នា, អ្នកខ្លះធ្វើហោណាំងទទឹងពីខាងមុខផ្ទះធំ, អ្នកខ្លះធ្វើផ្ទះធំតសំយាបទម្លាក់តាក បណ្ដោយផ្ទះធំក៏មាន, អ្នកខ្លះទម្លាក់តាកហប់មុខ ឬហប់ក្រោយក៏មាន ។
៥ – ទំនៀមធ្វើផ្ទះធំនឹងផ្ទះបាយ
ក្នុងភូមិភាគស្វាយរៀង ខែត្រស្វាយរៀង គេធ្វើផ្ទះធំសម្រាប់នៅចំកណ្ដាល ផ្ទះបាយខាងលិច, ជង្រុកស្រូវខាងជើង, រោងគោខាងត្បូង, ក្រោលក្របីខាងកើត ( តែងគេច្រើនធ្វើក្រោលក្របីខាងក្រៅភូមិ ), អណ្ដូងទឹកនៅទិសឦសាន នឹងទិសអគ្នេយ៍ នៅខាងក្រៅភូមិ, បង្គន់ខាងលិចផ្ទះធំ ។
៦ – ពិធីលើកផ្ទះ
មុនដម្បូង គេលើកដីធ្វើជាភូមិ បុកបង្ហាប់ឲ្យរាបស្មើល្អ ប្រុងប្រៀបគ្រឿងទព្វសម្ភារៈបានគ្រប់គ្រាន់ ទើបគេរើសមើលថ្ងៃ - ខែណាដែលល្អល្មមលើកបាន ។ ខ្មែរបុរាណច្រើននិយមលើកផ្ទះក្នុងខែបុស្ស ផល្គុន ពិសាខ, ឯខែអាសាធ ភទ្របទ នឹងខែកត្ដិក ភ្លៀងជោកជាំពេកគេមិនសូវលើកផ្ទះទេ ។ ថ្ងៃដែលត្រូវលើកផ្ទះបាននោះគឺថ្ងៃពុធ, ព្រហស្បតិ៍ សុក្រ, សៅរ៍ ។ ខ្មែរសម័យពីដើមមិនលើកផ្ទះថ្ងៃអាទិត្យនឹងថ្ងៃចន្រ្ទទេ ព្រោះមានពាក្យទំនឹមទំនៀមថា « អាទិត្យចន្រ្ទវៀរការឈើផង » ប្រសិនបើចេះតែទទូចលើក ត្រូវប្រយ័ត្នឲ្យមែនទែនក្រែងរលំមានគ្រោះថ្នាក់ បានជាគេមិនដែលលើក ។ ថ្ងៃអង្គារ ។ ថ្ងៃអង្គារលើកផ្ទះបានសុខដែរ តែធ្វើមិនហើយ ។ អ្នកលើកផ្ទះថ្ងៃអង្គារ ធ្វើមិនដែលហើយទេ មុខជាបាំងកន្ទេលខ្លះមិនខាន, ហេតុទាំងនេះហើយ បានជាគេវៀរថ្ងៃ ៣ នេះចេញ, ក្រៅពីថ្ងៃ ៣ នេះ លើកបានសុខសប្បាយទាំងអស់ ។
កាលដែលនឹងលើកផ្ទះ, មុនដម្បូង គេដោតស្លាធម៌ ១ គូ អុជធូបទៀន និយាយបួងសួងនឹងកុម្មទេវតាដែលហៅថាព្រះភូមិ សុំភូមិហើយទើបគេវាស់វែងបែងក្រឡាសសរឲ្យត្រង់ជួរ តាមទទឹងបណ្ដោយហើយបានបោះស្នឹងជាគ្រឿងសំគាល់ ហៅថា « ខ្វែងភូមិ » ។ ដល់ជីករណ្ដៅសសរគេប្រយ័ត្នមិនឲ្យសម្រាមធ្លាក់ក្នុងរណ្ដៅនោះទេ ដោយខ្លាចមានភ្លៀវឡើងផ្ទះច្រើន។
ពិធីលើកផ្ទះ គេយកសំពត់ជាតីចងជួតក្បាលសសរទ្រូង កណ្ដាលហើយយកអំពៅខ្មៅមួយដើម ដកដោយឫសខ្លះផង មិនកាត់ចុងចេញទេ គឺទុកទាំងឫសទាំងចុង មកចងភ្ជាប់បណ្ដោយសសរទ្រូងនោះឲ្យខ្ពស់ហួសក្បាលសសរបន្តិច រួចគេរៀបពិធីសែន មានក្បាលជ្រូកស្ងោរ ១ មាន់ស្ងោរមួយគូ ទឹកតែពីរពែង ខ្លះមានស្រាមួយដប នឹងផ្លែឈើ ៤ ប្រាក់ ១ រៀល សំពត់សមួយអាវ ទឹកអប់ ១ ផ្តិល យកហឹបគ្រឿងប្រដាប់ធ្វើផ្ទះរបស់មេជាងមកដាក់ជាមួយផង រួចអាចារ្យសូត្ររលាស់ទឹកដាក់ក្បាលសសរទ្រូងនោះ មេជាងគេនិយាយបួងសួងដល់ព្រះពិស្ណុការ ហើយអាចារ្យវាយឃ្មោះ ៣ អន្លូង ពួកជាងផ្ទះក៏នាំគ្នាលើកសសរទ្រូងព្រឹបឡើង ។ គេយកសំពត់ជាតីកន្លះម៉ែត្រគូរជាយ័ន្តភ្នែកក្រួចបោះភ្ជាប់ជាកណ្ដាលមេដម្បូល ដើម្បីការពារភ្លើង ( នេះជាទំនៀមរបស់អ្នកស្រុកស្វាយរៀង ក្នុងសម័យបុរាណ, ដែលគេធ្វើយ៉ាងនេះ ដើម្បីនៅឲ្យបានសេចក្ដីសុខនឹងចំរើនភោគទ្រព្យ ) ។
៦ – ពិធីឡើងផ្ទះ
កាលគេធ្វើផ្ទះរួចហើយ គេមើលថ្ងៃខែដែលល្អ តាមទម្លាប់ចំណាំរបស់គេ ដើម្បីនៅឲ្យបានសុខសប្បាយ ។
នៅជនបទខ្លះ ដូចយ៉ាងនៅស្រុកស្វាយរៀង កាលដែលនឹងឡើងផ្ទះ គេអញ្ជើញបងប្អូនញាតិមិត្រជិតឆ្ងាយមកចួបជុំ ដល់ពេលព្រលប់ ( ម៉ោង ៧ ) និមន្តព្រះសង្ឃ ៤ អង្គចំរើនបរិត្ត មានសូត្រធម៌ជីវិទានផងខានមិនបាន ជាទម្លាប់របស់គេ ។ កាលទៅនិមន្តព្រះសង្ឃ ត្រូវពិត្រលោកថា « សូមនិមន្តទៅសូត្រមន្តឡើងផ្ទះ » ។ បើបានពិត្រលោកដូច្នេះ ទើបលោកអាចចាត់លោកដែលចេះចាំធម៌ជីវិទានឲ្យមកសូត្រមន្ត ។ ពេលដែលសូត្រមន្ត អ្នកម្ចាស់ផ្ទះទាំងប្ដីប្រពន្ធមកអង្គុយទន្ទឹមគ្នាស្ដាប់ធម៌ដោយគោរព ហើយលោកសូត្រធម៌ត្រជុះរលាសទឹកមន្តឲ្យ ។ លុះព្រះសង្ឃចំរើនព្រះបរិត្តចប់ហើយ អាចារ្យអ្នកចាត់ការមង្គលឡើងផ្ទះនោះឲ្យពរដល់អ្នកម្ចាស់ផ្ទះថា « ល្វែងមុខហៅ ល្វែងសិរី, ល្វែងកណ្ដាល ហៅល្វែងចាន់, ល្វែងក្រោយហៅល្វែងល័ក្ខណ៍ » ហើយយកអន្លូងនឹងពន្លាកមកដាប់សសរកន្លោងមុខ ៣ អន្លូង រួចនិយាយថា « នែសសរកន្លោង ! អ្នកឯងកាលពីដើមជា គគី ក្រកោះ ផ្ចិក សុក្រំ ឥឡូវគេលើកអ្នកឯងឲ្យធ្វើជាកន្លោង ត្រូវព្រះកន្លោងឯងថែរក្សានូវអ្នកនេះនាងនេះ ដែលជាម្ចាស់ផ្ទះ ព្រមទាំងបុត្តធិតាឲ្យបានសេចក្ដីសុខ – ចំរើន កាក់កបកើតកាលវាលគុម្ពត្រជាក់ត្រជំតាំងពីថ្ងៃនេះតរៀងទៅ » ។ អ្នកខ្លះ បញ្ចប់កិច្ចឡើងផ្ទះត្រឹមសូត្រមន្តប៉ុណ្ណេះ, អ្នកខ្លះដល់ព្រឹកឡើងនិមន្តព្រះសង្ឃមកវេភត្តឆាន់ម្ដងទៀតទើបបញ្ចប់ ។
នៅដំបន់ខ្លះ ដូចយ៉ាងឃុំផ្ទះកណ្ដាល ស្រុកព្រែកពោធិ៍ ខែត្រកំពង់ចាម គេលើកផ្ទះពីព្រឹក ពេលល្ងាចឡើងនៅ មិនឲ្យកន្លងរាត្រីទេគឺគេប្រុងប្រៀបរៀបគ្រឿងទព្វសម្ភារៈឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ជាស្រេច ហើយស្ដីញាតិមិត្រជិតខាងបានចំនួន ៥០ ឬ ៦០ នាក់ មកជួបជុំទើបគេឡើងផ្ទះ, ដល់ពេលល្ងាច ( ម៉ោង ៦ កន្លះ ) បានឡើងនៅ ( ទំនៀមនេះនៅមានដល់សព្វថ្ងៃ ) ។
ន័យមួយទៀត ខ្ញុំបានដឹងបានឮតាអាចារ្យគល់១នៅឃុំស្វាយជ្រុំ ស្រុកខែត្រស្វាយរៀង និយាយប្រាប់អំពីពិធីឡើងផ្ទះថ្មី ដើម្បីនៅឲ្យបានសុខសប្បាយថាៈ
ទំនៀមឡើងផ្ទះថ្មី គេតែងឲ្យយកវត្ថុផ្សេង ៗ ដែលគេនិយមរាប់អានថាជារបស់មង្គលទៅដាក់ក្នុងផ្ទះគ្រប់ទិសទាំង ៩ គឺៈ
១ – ទិសបូព៌ ត្រូវដាក់ជើងក្រានបាយ ,
២ – ទិសអគ្នេយ៍ ត្រូវដាក់តាំងយូ ឬ ឆ័ត្រ ,
៣ – ទិសទក្សិណ ត្រូវដាក់អង្ករ នឹងឆ្នាំងបាយ,
៤ – ទិសនិរតី ត្រូវដាក់ព្រះសង្ឃឲ្យគង់សូត្រមន្ត,
៥ – ទិសបស្ចឹម ត្រូវដាក់ព្រាល – ធ្មៃ,
៦ – ទិសពាយ័ព្យ ត្រូវដាក់ភ្លុកនឹងគ្រឿងដែក,
៧ – ទិសឧត្ដរ ត្រូវដាក់ស្រូវ នឹងកញ្ជើ,
៨ – ទិសឦសាន ត្រូវឲ្យស្រ្ដីមានគភ៌អង្គុយ នឹងឆ្មា ហើយនឹងគ្រឿងទង់ដែង, ស្ពាន់,
៩ – ត្រង់កណ្ដាល ត្រូវដាក់កន្ទេលពូកខ្នើយ នឹងគ្រឿងសស្រ្ដាវុធ គឺដាវ ឬ កាំភ្លើង ។
កាលបើបានធ្វើដូចរៀបរាប់មកនេះ នឹងកើតសិរីសួស្ដីដល់ម្ចាស់ផ្ទះ ។
របស់ដែលត្រូវដាក់តាមទិសទាំងនេះ មិនមែនកំណត់ឲ្យទុកយូររហូតតទៅនោះទេ គឺគ្រាន់តែឲ្យដាក់មួយគ្រាក្នុងពេលដែលរៀបពិធីឡើងផ្ទះប៉ុណ្ណោះឯង, រួចកិច្ចពេលណា ទោះបីនឹងរើរុះយកទៅទុកដាក់ក្នុងទីដ៏គួរក៏បាន ឥតមានអ្វីទាស់ឡើយ ។
ចប់
សកម្មភាពនៃក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ
![]()
Reviewed by Star Clips
on
9:38:00 AM
Rating:
